Jan Bosch (82), Burgum
‘Onze In je Uppie ging over Spijt en iemand vertelde over zijn moeder. Hij kon absoluut niet met haar opschieten. Zijn hele leven lang niet. Tot het laatste moment van haar leven hadden ze geen contact. Daar had hij spijt van. Hij had gewild dat hij zich wat minder star had opgesteld, want zijn moeder had altijd wel hard gewerkt voor het gezin.
Toen moest ik denken aan mijn vader en daar heb ik een verhaal over verteld. Er zat die ochtend een journalist bij het gesprek. We hebben samen nog een borrel gedronken na afloop, ik heb hem een klap op de schouder gegeven en gezegd: “Maak er maar een mooi stukje van.” Dat was natuurlijk niet serieus bedoeld, maar een paar weken later stond dit in twee Friese huis-aan-huisbladen:
Twee seconden begrip
In je Uppie heten ze: gesprekken tussen ouderen over dingen die ertoe doen. Een man van tachtig neemt het woord: ‘Mijn vader was geen leuke man. Werk was het enige wat telde, hij zag zijn kinderen niet. Maar nadat ik getrouwd was, en zelf voor een gezin moest zorgen, begreep ik dat hij werkte voor óns. Om het voor ons beter te maken. Ik ben blij dat ik hem heb laten merken, dat ik hem beter begreep.’
‘Hoe dan?’ vraagt de gespreksleidster. ‘Toen ik weer eens thuis kwam, heb ik zijn hand net even langer vastgehouden,’ zegt hij. Mannen knuffelden en huilden toen nog niet. Ze hielden twee seconden elkaars hand vast en keken elkaar in de ogen. Dat was genoeg. ’Ik ben zo blij dat ik dat toen gedaan heb,’ zegt hij, ‘want drie maanden later was mijn vader overleden.’ Vijftig jaar later stromen de tranen over zijn wangen.
Zoals hij het schreef, zo was het. Later zei mijn opa, waar ik naar vernoemd ben: “Jan, daar heb je goed aan gedaan.” Toen wist ik zeker dat het mijn vader ook geraakt had. Mijn verhaal ging dus niet over spijt, maar over juist géén spijt hebben.
Als ik eerlijk ben, is het eigenlijk helemaal niks voor mij, zo’n verhaal vertellen. Ik weet ook niet of ik dit verhaal ooit aan anderen heb verteld. Ik zou niet weten aan wie. Dat ik het die ochtend wel vertelde, komt omdat er ruimte en aandacht was.
Je moet er ook voorzichtig mee zijn, dit soort verhalen, want mensen begrijpen je zo snel verkeerd. Ik weet wel dat het goed kan zijn om je hart eens te luchten, maar dan moet er toch een zekere intimiteit zijn. Vrouwen zijn daar vrijer in. Ik heb een fietsvriendin en ik ben blij dat ik mijn dingen met haar kan delen. En omgekeerd.
Praten over emoties heb ik nooit geleerd. Wij hadden thuis nooit gesprekken. Je moest je mond houden. Ik begrijp wel dat mijn vader streng was. We hadden een groot gezin, acht kinderen. Maar achteraf heb ik dat wel gemist. Op school moest je ook je mond houden. Als je tegenwoordig kinderen op straat hoort; die leven toch heel anders dan wij. Ze zijn veel mondiger. Dat leren ze ook op school. Ja, dat vind ik wel mooi. Hoewel het ook wel weer eens doorslaat natuurlijk. Ze kunnen ook brutaal zijn. “Een beetje eerbied voor oudere mensen,” denk ik dan.’
Fotograaf: Marije Kuijper